Demiryolu taşımacılığı, günümüzde yeniden yükselen bir lojistik yöntemidir. Karayoluna göre daha düşük karbon salımı, denizyoluna göre daha hızlı ve öngörülebilir transit süreleriyle öne çıkar. Özellikle Çin-Avrupa arasında Orta Koridor’un (Trans-Hazar Uluslararası Taşıma Güzergahı) canlanmasıyla Türkiye, demiryolu taşımacılığında küresel bir köprü konumuna yükselmiştir. Bakü-Tiflis-Kars (BTK) hattı ve Marmaray’ın Yavuz Sultan Selim Köprüsü altından geçen demiryolu tüneli sayesinde 2025 yılında Türkiye üzerinden geçen yıllık konteyner sayısı 1 milyonu aşmıştır. Bu makalede demiryolu taşımacılığının avantajları, hizmet türleri ve Türkiye’nin bu alandaki liderliği ele alınacaktır.
Demiryolu taşımacılığının en güçlü yönleri çevresel sürdürülebilirlik ve maliyet etkinliğidir. Bir ton yükü 1 km taşımak için demiryolu, karayoluna göre yaklaşık %75 daha az enerji tüketir ve 6-8 kat daha az CO₂ salımı yapar. Aynı zamanda tek seferde 100-150 konteyner taşıyabilen trenler, karayolunda 100-150 tır anlamına gelir ve trafik yoğunluğunu ciddi ölçüde azaltır. Transit süreleri sabittir; örneğin Çin’den Avrupa’ya Orta Koridor üzerinden 12-15 günde teslimat yapılırken, denizyolu 35-45 gün sürmektedir.
Türkiye’de demiryolu taşımacılığı hizmetleri hızla çeşitlenmiştir:
- Konteyner blok trenleri: Çin-Xi’an, Chongqing, Yiwu’dan haftada 10’dan fazla düzenli sefer.
- Intermodal taşımacılık: Liman-demiryolu-karayolu kombinasyonu (Mersin-İzmir-İstanbul limanlarından direkt tren bağlantısı).
- Soğuk zincir trenleri: +15°C ile -25°C arası sıcaklık kontrollü vagonlarla gıda ve ilaç taşımacılığı.
- Otomobil taşıma trenleri: Özel çok katlı vagonlarla sıfır araç lojistiği (TOGG ve Avrupa markaları için).
- Proje ve gabari dışı yükler: Transformatör, rüzgar türbini kanadı gibi ağır yüklerin özel vagonlarla taşınması.
- Parsiyel demiryolu (Rail LTL): Küçük partilerin konsolide edilerek trenle taşınması.
Güvenlik seviyesi çok yüksektir. Demiryolu kazaları karayoluna göre 15-20 kat daha azdır. Gerçek zamanlı GPS ve ETCS (European Train Control System) sistemleriyle yük takibi anlık yapılır. Gümrük işlemleri tren üzerindeyken tamamlanır; böylece sınırda dur-kalk beklemesi ortadan kalkar.
2025 itibarıyla Türkiye’nin demiryolu altyapısı dikkat çekicidir:
- 13.000 km’lik ana hat elektrikli ve sinyalli hale getirilmiştir.
- YHT (Yüksek Hızlı Tren) hatları lojistik ekspres trenlerle entegre edilmiştir.
- Çandarlı, Filyos ve Karadeniz Ereğli limanlarında demiryolu bağlantıları tamamlanmıştır.
- ETCS Level 2 ile 200 km/s hıza ulaşan yük trenleri devreye girmiştir.
Gelecekte demiryolu daha da stratejik olacaktır. Hidrojen ve batarya destekli lokomotifler, 2026’dan itibaren test edilmeye başlanacak; 2035’e kadar karbon nötr demiryolu hedeflenmektedir.
Sonuç olarak, demiryolu taşımacılığı maliyet, çevre ve öngörülebilirlik açısından ideal çözümdür. Çin’den Avrupa’ya en kısa ve en yeşil koridor olan Orta Koridor’un kalbi Türkiye’de atmaktadır. Profesyonel demiryolu taşımacılığı hizmeti ile işletmeler hem maliyetlerini düşürür hem de sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlar.
