Proje taşımacılığı (project cargo logistics), standart konteyner veya tır ölçülerinin dışına çıkan, gabari dışı, aşırı ağır veya yüksek değerli yüklerin özel planlama ve ekipmanla taşınmasıdır. Rüzgar türbini kanatları, enerji santrali türbinleri, petrol rafineri ekipmanları, köprü kirişleri, yatlar, lokomotifler ve maden makineleri gibi devasa yükler bu kapsama girer. 2025 itibarıyla Türkiye, hem yerli enerji projeleri (Karadeniz gazı, Akkuyu Nükleer Santral) hem de transit proje yükleri sayesinde proje taşımacılığı alanında Avrupa-Ortadoğu koridorunun lideri konumuna yükselmiştir.
Proje taşımacılığı sıradan lojistikten tamamen farklıdır. Her sefer tek seferlik bir “mühendislik projesi” niteliğindedir. Taşıma öncesinde aylar süren fizibilite, rota etüdü, köprü-taşıma kapasitesi analizi, izin ve eskort planlaması yapılır. Türkiye’de Karayolları Genel Müdürlüğü, Köprüler ve Tüneller Genel Müdürlüğü ile 81 ilin Özel İzin Kurulları ile koordineli çalışılır. Denizyolunda ise 500-5.000 ton kaldırma kapasiteli ağır yük gemileri (heavy-lift vessels) ve yarı batabilir gemiler (semi-submersible) devreye girer.
Hizmet kapsamı şu şekildedir:
- Rota survey ve sweep analizi (yol genişliği, viraj yarıçapı, yükseklik ölçümü)
- Hidrolik modüler trailer (SPMT) ile 1.000 tona kadar tek parça taşıma
- 100+ akslı özel düşük yataklı treylerler
- Bargelaşma ve Ro-Ro ile liman-liman arası deniz + kara kombinasyonu
- 3.000 tona kadar vinç ve jack-up sistemleriyle yükleme/boşaltma
- Proje sigortası (all risk project cargo policy) ve gerçek zamanlı takip
- Gümrükte geçici ithalat (ATA karnesi) ve transit rejim yönetimi
Türkiye’nin 2025’teki avantajları:
- Dilovası, İzmit, Trabzon ve İskenderun’da 1.000+ ton kaldırma kapasiteli özel limanlar
- Gebze-Orhangazi-İzmir otoyolu ve Osmangazi Köprüsü ile gabari dışı yüklerin Marmara’dan Ege’ye geçişi kolaylaştı
- Filyos ve Çandarlı limanlarında ağır yük rıhtımları tamamlandı
- Yerli SPMT ve ağır vinç filosu (Sarp Intermodal, ERSAN, Hareket, Fagioli Türkiye) Avrupa standartlarında hizmet veriyor
Son büyük örnekler: 820 ton ağırlığındaki Akkuyu Nükleer Reaktör gövdesi, 105 metre uzunluğundaki rüzgar türbini kanatları, 1915 Çanakkale Köprüsü’nün 2.000+ tonluk çelik tabliyeleri tamamen Türk proje taşımacılığı firmaları tarafından başarıyla taşınmıştır.
Gelecekte proje taşımacılığı daha da büyüyecek. Yenilenebilir enerji projeleri (offshore rüzgar santralleri), yeni nükleer santraller ve mega altyapı yatırımlarıyla 2025-2035 arası Türkiye’de yıllık 1 milyon tonun üzerinde proje yükü taşınması bekleniyor.
Sonuç olarak, proje taşımacılığı bilgi, deneyim, özel ekipman ve mükemmel koordinasyon gerektirir. Standart lojistik firmaları bu işin altından kalkamaz. Doğru proje taşımacılığı partneri, imkansız görünen yükleri zamanında ve hasarsız teslim eder; milyonlarca euro tasarruf sağlar ve projenizin tamamlanma süresini doğrudan etkiler.
